Decubitus, ook wel bekend als drukplekken of doorligwonden, is een veelvoorkomende en potentieel ernstige aandoening die kan leiden tot huidletsel en infecties. Decubitus ontstaat door aanhoudende druk op de huid (en het weefsel daaronder) of door druk in combinatie met schuifkrachten, waardoor de huid en/of het weefsel onder de huid is beschadigd.
Decubitus, ook wel bekend als drukplekken of doorligwonden, is een veelvoorkomende en potentieel ernstige aandoening die kan leiden tot huidletsel en infecties. Decubitus ontstaat door aanhoudende druk op de huid (en het weefsel daaronder), of door druk in combinatie met schuifkrachten, waardoor de huid en/of het weefsel onder de huid beschadigd.
Door de drukkrachten en schuifkrachten worden kleine bloedvaten in de huid en het weefsel daaronder samengedrukt, uitgerekt of gebogen. De huid en het weefsel krijgen hierdoor niet voldoende voedingstoffen en zuurstof. Wanneer dit te lang het geval is, sterven de cellen af, waardoor de huid beschadigd en decubitus ontstaat. Het komt vooral voor op plaatsen waar botten dicht onder de huid liggen. De huid is op deze plaatsen dunner en heeft minder spieren en vet.
Zitgerelateerde risicoplaatsen zijn: de stuit, de zitknobbels en de heupen. Het kan echter ook plaatsvinden op plekken als de hielen, de enkels, de ellebogen, de schouderbladen, de oren en het achterhoofd. Dit is dan vaker het gevolg van langdurige bedlegerigheid.
Wil je meer weten over hoe decubitus wonden kunnen ontstaan op het lichaam?
De eerste symptomen van decubitus zijn roodheid of een blauwe verkleuring van de huid. Deze verdwijnen niet wanneer de huid vrij is van druk. Meestal gaat deze roodheid gepaard met irritatie en een branderig gevoel. Wanneer de eindgebruiker in een rolstoel niet (gemakkelijk) kan bewegen, blijft de huid onder druk staan en verergeren de klachten. De roodheid kan dan overgaan in zichtbare huidschade.
Decubitus wordt doorgaans in meerdere categorieën opgedeeld. In het internationale NPUAP/EPUAP decubitus classificatiesysteem wordt het als volgt beschreven:
Categorie I: Niet-wegdrukbare roodheid van de intacte huid.
Intacte huid met plaatselijke, niet-wegdrukbare roodheid, meestal ter hoogte van een botuitsteeksel. Rond de plek kan het pijnlijk, week, warmer of koeler zijn dan de omliggende huid. Bij een donkere huid is een verkleuring mogelijk niet waarneembaar.
Categorie II: Verlies van een deel van de huidlaag of blaar.
Beschadiging of een beginnende oppervlakkige, open wond aan de huid. Deze kan er ook uit zien als ontvelling of een open of gescheurde blaar die met vocht gevuld is.
Categorie III: Verlies van de volledige huidlaag
Een diepe wond waarbij ook het weefsel aangetast is. Onderhuids vet kan zichtbaar zijn, maar botten, pezen of spieren niet. De diepte van een categorie III-decubitus wond varieert, door het aanwezige vetweefsel, per plaats op het lichaam.
Categorie IV: Verlies van de volledige weefsellaag.
Een diepe wond met blootliggend of direct voelbare spier, pees of bot, door het verlies van de weefsellaag. De eindgebruiker kan last krijgen van afgestorven weefsel (door necrose of fibrine).
Categorie Niet-classificeerbaar: Diepte onbekend.
Verlies van de volledige weefsellaag, waarbij de wondbodem niet meer zichtbaar is door het afgestorven weefsel (door necrose of fibrine). Zolang dit niet verwijderd is, kan de werkelijke diepte niet vaak worden bepaald.
Eindgebruikers die langdurig in bed liggen of in een stoel of rolstoel zitten, kunnen zich minder bewegen en vaak niet gemakkelijk van houding veranderen. Hierdoor is de kans op decubitus groter, waarbij ook onderstaande risicofactoren een rol kunnen spelen:
Decubitus is een ernstige aandoening en leidt bij eindgebruikers tot een hoge ziektelast met een negatieve invloed op de levenskwaliteit. Het behandelen en verzorgen van decubitus vergt daarnaast veel tijd en vraagt om professionele zorg van gespecialiseerd personeel, wat hoge zorgkosten met zich mee kan brengen. In het ergste geval (categorie IV of erger van het classificatiesysteem) is soms een operatie zelfs noodzakelijk om het aangetaste weefsel weg te halen. Dit wil je natuurlijk te alle tijde voorkomen.
Door vroegtijdig decubitus klachten en de oorzaak ervan te constateren, kun je met een juiste behandeling ergere klachten voorkomen. Een Lewis zitorthese kan ook een uitkomst bieden en helpen bij het oplossen en voorkomen van decubitus. Wil je meer weten over het voorkomen en verhelpen van decubitus?
Bronvermelding
Harrie Staarink (2014). Zo zit het! Over zitten, stoelen en rolstoelen.
Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (2021). Richtlijn Decubitus.
Emily Haesler (Ed.) EPUAP/NPIAP/PPPIA (2019). European Pressure Ulcer Advisory Panel, National Pressure Injury Advisory Panel and Pan Pacific Pressure Injury Alliance. Prevention and Treatment of Pressure Ulcers/Injuries: Clinical Practice Guideline. The International Guideline.
Heb je vragen of ben je benieuwd wat wij voor jou kunnen betekenen? Neem contact met ons op, wij helpen je graag verder en kijken samen met jou naar de mogelijkheden.